۳۰۰۰ طرح توجیهی

طرح توجیهی بهره برداری از واحد پرورش گاو شیری به روش فری استال(20 رأسی - 30 رأسی - 40 رأسی - 50 رأسی - 75 رأسی - 100 رأسی - 200 رأسی - 300 رأسی) به همراه فایل کامفار برای ارائه به بانک و سازمان جهاد کشاورزی و دامپروری آمادۀ دریافت می‌باشد. سیستم فری استال اولین بار در سال ۱۹۶۰ در شمال غرب ایالات متحده توسط شخصی بنام آدولف اوین در اصطبل پرورش گاوهای شیری بصورت خیلی ابتدایی مورد استفاده قرار گرفت. و هم اکنون در کشورهای توسعه یافته استفاده از این سیستم رایج شده و در کشور ما نیز این سیستم کم کم داره بصورت فراگیر استفاده می‌شود.
فری استال سیستمی است که در واقع به جای وجود استراحتگاه گروهی یعنی آنچه که در گاوداریهای کشور رایج است، استراحتگاه‌های انفرادی تعبیه شده است. این سیستم حالتی بین استفاده از جایگاه‌های غرفه‌ای انفرادی با گاو بسته و سیستم استراحتگاه‌های گروهی است. محل مسقف در این سیستم را می‌توان به خوابگاهی تشبیه نمود که تعداد زیادی تخت در ردیف‌هایی کنار هم چیده شده‌اند و گاوها می‌توانند هر یک را برای خوابیدن یا صرفاً ایستادن انتخاب کنند.
سیستم فری استال یک محل تمیز، خشک و راحت برای دراز کشیدن و استراحت گاوهای شیری فراهم می‌کند. در این سیستم با وجود استال‌های انفرادی(جایگاه‌های انفرادی) گاوها درون استال‌ها(جایگاهها) مقید و محدود نیستند، بلکه آزادی گردش در قسمت‌های مختلف جایگاه را دارند. بخش‌های مختلف، سیستم‌های تغذیه و شیر دوشی در این سیستم مشابه جایگاه‌های مرسوم می‌باشد. گاوها آزادند که هر وقت تمایل داشتند جهت استراحت یا ایستادن وارد استال‌ها شوند و هر وقت دوست داشتند جهت گردش در محوطه جایگاه یا رفتن به سمت محل تغذیه یا آبشخور استال را ترک کنند. استال‌های با طراحی خوب و مدیریت مناسب آنها یک بخش کلیدی در سیستم جایگاه‌های فری استال می‌باشد.
ارتباطی که بین ساختار فری استال و کف فری استال وجود دارد روی چگونگی استفاده گاوهایتان از فری استال تاثیر می‌گذارد. با توجه به اینکه بین دو بستر ریزی متوالی ارتفاع بستر تغییر می‌کند؛ بنابر این ابعاد استال نیز تغییر می‌کنند. با تغییر چگونگی ورود گاو به استال چگونگی موقعیت گاو روی بستر و فضای موجود تغییر میکند و امکان دارد که گاو تصمیم بگیرد هرگز از استال استفاده نکند.
در این مقاله ما استالهایی با بستر ثابت و متغیر را تعریف می‌کنیم. بستر‌های ثابت ارتفاعشان در هنگام دو بستر ریزی متوالی از ۲.۵ تا ۷.۵ سانتی متر تغییر می‌کنند. نمونه این نوع بستر‌ها بسترهای لاستیکی هستند. روش استفاده گاو از این نوع استالها عموماً ثابت خواهد بود. بنابراین به مکان میله گردنی و تخته سینه به اندازه کافی توجه کنید تا گاوها از استایل به طور مناسب استفاده کنند. استالهایی با بستر متغیر آنهایی می‌باشند که دارای بسترهای غیر آلی(ماسه) یا آلی(کلش؛ تراشه چوب) می‌باشند.و ارتفاع آنها بین دو بستر ریزی متوالی احتمالااز ۱۵ تا ۲۲.۵ سانتی متر تغییر می‌کند. نحوه استفاده گاو از چنین استالهایی متفاوت می‌باشد زیرا فضای مورد استفاده گاو تغییر می‌نماید. به طور ایده آل ارتفاع استالهایی با بسترهای متغیر بین دو بستر ریزی متوالی باید مشابه باشد ولی در عمل اینطور نیست. در شکلهای ۱ و ۲ فری استالهای جلو باز با بستر‌های ثابت و متغیر نشان داده شده است.
● مکان و ارتفاع تخته سینه
تخته سینه به این منظور طراحی شده است تا گاوها در مکان خود نگه داشته شده و فضای مناسب برای جلو رفتن به هنگام بلند شدن داشته باشند. همچنین با استفاده از تخته سینه انتهای استال تمیز باقی می‌ماند. تخته سینه باید با ابعاد بدن یا فاصله سینه تا دم یک گاو مطابقت داشته باشد. گاوهای هلشتاین بالغ عموماً ۱۶۵ تا ۱۸۰ سانتی متر و گاوهای کوچکتر ۱۵۰ تا ۱۶۵ سانتی متر فضای بین تخته سینه تا انتهای استال را اشغال می‌نمایند. برای موثر واقع شدن تخته سینه باید آن ۱۰ تا۱۵ سانتی متر بالاتر از سطح بستر قرار گیرد. این ارتفاع حرکت رو به جلوی گاوها را کنترل کرده و به گاو اجازه می‌دهد که هنگام استراحت کردن دستان جلوی خود را دراز کند(وضعیت عمومی استراحت گاو). بعضی از تخته سینه‌ها عریض بوده و مدور می‌باشند و به گاو اجازه می‌دهند که دستان خود را راحت تر دراز کند. از لوله‌های پی وی سی(۱۰ تا ۱۵ سانتی متری) نیز می‌توان استفاده کرد. مکان تخته سینه در فری استالهایی با بستر ثابت از جدول پشتی استال تا انتهای تخته سینه اندازه گیری می‌شود.
در استالهایی با بستر متغیر؛ ابعاد بدن گاو روی بستر با توجه به وزنی که دام دارد مشخص می‌شود. هرچه که دام از بستر بیشتر استفاده می‌کند؛ بستر نازک تر شده و تخته سینه نمایان تر می‌گردد و حرکت دام به سمت جلو را کنترل می‌کند. علاوه بر این جدول انتهایی استال بیشتر نمایان شده و فضای در دسترس دام کاهش می‌یابد. هنگامیکه فضا محدود باشد گاوداران برای بهبود مقبولیت استال تخته سینه را بر می‌دارند. بهترین گزینه این می‌باشد که تخته سینه را بیشتر به سمت جلو استال ببریم تا هنگامیکه سطح بستر پایین است فضای کافی برای بدن دام وجود داشته باشد. مکان تخته سینه در استالهایی با بستر متغییر از جدول پشتی استال تا انتهای تخته سینه اندازه گیری می‌شود.
در استالهایی با بستر متغییر ؛ قرار دادن تخته سینه ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر بالاتر از جدول انتهایی به نظر می‌رسد که بهتر است. هنگامی که استال مملو از بستر است اکثرا تخته سینه پوشیده شده و هنگامی که سطح بستر پایین میباشد تخته سینه بیشتر نمایان می‌باشد.
● مکان میله گردنی
میله گردنی باعث میشود زمانی که دام وارد استال میشود بیش از اندازه جلو نرود. در ضمن میله گردنی فضای به جلو رفتن دام به هنگام بلند شدن را نیز حفظ می‌کند به صورتی که دام می‌تواند به آسانی بلند شود.میله‌های گردنی که در مکان مناسبی قرار گرفته باشند باعث می‌شوند که هر چهار پای دام هنگام ورود به استال در داخل آن قرار گرفته و گاو به اندازه کافی در انتهای استال قرار گیرد تا استال تمیز باقی بماند. در ضمن مکان میله گردنی باید با بزرگترین دام گله تطابق داشته باشد نه با کوچکترین دام گله. برای اینکه راحتی دام در داخل استال افزایش یابد میله گردنی باید در ۱۶۵ سانتی متری از لبه خارجی استال قرار گرفته باشد.ارتفاع بین کف بستر و میله گردنی معمولا ۱۰۵ تا ۱۲۰ سانتی متر از زیر میله گردنی می‌باشد.
بعضی از گاوداران میله گردنی را در ۱۲۰ سانتی متری بالای سطح بستر با موفقیت قرار داده اند. استالهایی با با بستر متغیربه صورت سطح شیبداری از جلو به سمت عقب می‌باشند. بنابر این میله گردنی اغلب ۱۱۲.۵ تا ۱۱۵ سانتی متر بالاتر از جدول انتهایی استال می‌باشد. بعضی از گاوداران میله گردنی را روی میله جدا کننده فوقانی و ۱۲۰ سانتی متر بالاتر از جدول انتهایی به خوبی نصب کرده اند ولی آنها یک افزایش نسبتا ثابتی را با تناوب بسترریزی حفظ می‌نمایند. به خاطر داشته باشید که ارتفاع بسترهای متغییر از ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بین دو بستر ریزی متوالی باشد. بنابر این طرز قرار گرفتن دام در آنها متفاوت می‌باشد. این امر از آنجاییکه جدول انتهایی استال بیشتر نمایان میباشد معمولا خوب است و باعث میشود که گاوها روی جدول انتهایی به استراحت نپردازند. فضای اضافی بوجود آمده بین میله گردنی و بستر استال به گاوها اجازه می‌دهد بیشتر وارد و داخل استال شده و این بدین معنی است که مدفوع و ادرار بیشتری روی بستر استال جمع می‌شود. مجددا می‌گوییم که این نگرانی می‌تواند با حفظ سطح استال کاهش پیدا کند.
● شکل و ارتفاع جدا کننده‌های استال
جدا کننده‌های استال گاوها را به سمت فضای استراحت هدایت می‌کنند و آنها را تشویق می‌کنند تا در حالت مطلوب دراز بکشند و آنها را از گاوهای دیگر جدا و حمایت کنند. شکل جدا کننده‌ها به کنترل وضعیت گاوها کمک می‌کند؛ بلند شدن آنها را راحت تر می‌کند و احتمال صدمات وارده به گاو را به حد اقل می‌رساند. ابعاد مناسب استال برخورد گاوها را به حداقل می‌رساند. میله گردنی به طور محکم و ایمنی به بالای جدا کننده چسبیده است. فاصله میله پایینی و بستر استال نیز در طرز قرار گرفتن دام و جلوگیری از صدمات وارده واجد اهمیت است. جداکننده‌های استال به طوری استاندارد شده اند که باعث حذف میله نگه داری کننده در عقب استال می‌شوند و استفاده از استال را راحت تر کرده اند. دو نوع از مشهورترین اشکال جداکننده‌ها : ” یو” شکل و “واید اسپن” می‌باشند. در صورتی که طول و عرض استال کافی باشد جداکننده‌های یو شکل مناسب می‌باشند. میله پایینی در این نوع از جدا کننده‌ها باید ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر بالاتر از بستر باشد فاصله آزاد کمتر می‌تواند باعث صدمات به پاهای گاوها شود و بیشتر از این نیز باعث می‌شود که گاوها زیر این جدا کننده‌ها در هنگام استراحت حرکت کنند. اخیراً جدا کننده‌های واید اسپن که در شکل نشان داده شده است مشهور تر شده اند میله پایینی در جلوی استال کوچکتر شده است تا در صورت لزوم گاو فضایی برای جابجایی از اطراف داشته باشد. میله پایینی بعضی از واید اسپن‌ها دارای شیبی از سمت تخته سینه به سمت بالا دارند. این امر می‌تواند مقداری از مانع عمودی را که بین میله پایینی و بستر در نزدیکی وسط استال می‌باشد را حذف کند. بنابر این گاوها میتوانند بصورت اریب در طول استال دراز بکشند.در سایر مدلهای فری استال میله پایینی ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر بالاتر از تخته سینه ادامه پیدا کرده است. چنین مسئله‌ای فضای موجود بین بستر استال و میله پایینی را کاهش می‌دهد و طرز قرار گرفتن دام بهتر می‌شود.
ارتباط بین ساختار استال و بستر استال؛ طرز قرار گرفتن دام و استفاده از استال را تعیین می‌کند. به خاطر داشته باشید برای آنکه استال تمیز و خشک باشد؛ سطح استال باید سه مرتبه در روز تمیز شود و سپس بستر ریزی منظم صورت گیرد.
معمولاً گاوهای کثیف باعث تولید شیر با کیفیت پائین می­ شوند. بستر جایگاه­های فری­ استال رابطه مستقیمی با کیفیت شیر دارد. انتخاب مواد بستر به سامانه جمع­ آوری کود، دسترسی، قیمت، شاخصه­‌های افزایش بهداشت، آسایش و سلامتی پستان بستگی دارد. ماسه تمیز، استانداردی طلایی برای بستر می­ باشد ولی مواد دیگری مانند کود جامد بازیافتی نیز به نحو موثری استفاده می­ شوند.
عوامل زیادی بسترریزی را تحت تاثیر قرار می­ دهند، به عنوان مثال، تراکم گاو(جمعیت)، کیفیت خوراک، نظافت پی در پی جایگاه­، دفعات نظافت راهروها، تهویه، شیوه ذخیره بستر، آب و هوا، تعداد بستر ریزی و راهکارهای بسترریزی.
محققان ۵ نکته کلیدی را در ارتباط با نقش بستر در کیفیت شیر تولیدی توصیه کرده­ اند:
۱) تعداد باکتری بستر رابطه مستقیمی با تعداد باکتری سرپستانک دارد. شمار باکتریایی انتهای سر پستانک همبستگی مثبتی با عفونتهای داخل پستانی دارد. از طرفی ارتباط مستقیمی بین بهداشت گاو و شمار سلول­های بدنی وجود دارد.
۲) برای آنکه گاوها سالم و بهره ور باقی بمانند به ۱۱ تا ۱۲ ساعت استراحت در روز احتیاج دارند. در طی این استراحت طولانی، نوک سرپستانک­های گاو در تماس مستقیم با مواد بستر می‌­باشد. بنابراین تلاش­های مداوم برای کاهش تماس نوک سرپستانک­ها با باکتری­های محیطی به منظور داشتن سلامتی پستان و کیفیت شیر لازم و ضروری می‌­باشد.
۳) بهبود بهداشت گاو منجر به کاهش تماس سرپستانک با عوامل بیماری­زای ورم پستان محیطی، عفونت­های درون­ پستانی و شمار سلول‌های بدنی می­‌شود.
۴) نظافت عالی گاو قبل از شیردوشی برای رفع باکتری­های محیطی از انتهای سرپستانک آخرین مرحله از مدیریت گله در اطمینان یافتن از تولید مداوم شیر با کیفیت بالا محسوب می­‌شود.
۵) باکتری­هایی که در طی آماده سازی پستان گاو از بین نمی­ روند نهایتا به مخزن شیر شما وارد می‌شوند. نمونه براداری از مخزن شیر یا مسیر شیر در هر وعده شیردوشی و کشت عوامل محیطی دقیقا میزان موثر بودن آماده­ سازی پستان قبل از دوشش را نشان می‌­دهد. مدیریت مناسب­ تر بستر منجر به تولید شیر با کیفیت بیشتر می‌شود. اما این کار ملزم به پیگیری مداوم و اعمال صحیح می­‌باشد. بنابراین گاوهای تمیزتری برای شیردوشی خواهیم داشت.
مزیت‌های کلی جایگاه‌های فری استال:
– امکان نگهداری حیوانات در تراکم بیشتر
– کاهش قابل توجه در استفاده از بستر(حدود ۷۵ درصد) و کاهش تعویض هزینه‌های آن
– کاهش کار کارگری مورد نیاز برای گاوها
– تمیز تر و آرام تر بودن گاوها
– کاهش بروز جراحات سر پستانکها و کاهش صدمات پستان
– بهره وری مصرف خوراک
– افزایش ضریب سلامت دام
– افزایش زمان استراحت و نشخوار دام در حال دراز کشیدن
– تا حدودی افزایش تولید شیر
– کاهش بار میکروبی شیر
– کاهش لنگش، بیماریهای سم و تا حدودی بیماریهای تولید مثلی
– کاهش استرس گرمایی به دلیل کاهش گرما و رطوبت بستر
– نصب راحت تر و کم هزینه تر هواکش‌ها به دلیل متمرکز و منظم بودن جایگاه استراحت گاوها
برخی از معایب سیستم‌های فری استال:
– نیاز به تمیز کردن راهروها حداقل روزانه یک بار
– نیاز به بستر ریزی و تمیز کردن منظم استال ها
– عدم عادت پذیری سریع حیوانات به استفاده از استال ها
– نیاز به تخصص بالا در طراحی و اجرای سیستم[در صورت عدم رعایت اصولی طراحی و مدیریت مناسب استال می‌توانند با عدم استقبال گاوها شده و به بخش بلا استفاده در جایگاه تبدیل شوند]
اندازه‌های مهم در سیستم فری استال:
۱- عرض فری استال ۱۲۰-۱۴۰ سانتی متر
۲- ارتفاع میله گردنی تا روی بستر ۱۱۵سانتی متر
۳- ارتفاع بستر از سطح زمین(بدون پوشش)۲۲ سانتی متر
۴- تخته سینه که زیر میله گردنی و بطور مورب نصب می‌شود۱۰ سانتی متر
۵- فاصله میله گردنی تا ابتدای چاله کود یا راهرو ۱۷۵ سانتی متر.
۶- فاصله بیرونی لوپ تا ابتدای چاله کود یا راهرو ۱۶ تا ۲۴ سانتی متر
۷- بستر از مواد جذب کننده رطوبت و خشک(ماسه خیلی خوب است) با شیب ۳ تا۴ درصد
لازم به ذکر است مساحت مورد نیاز جهت ایجاد واحدهای صنعتی پرورش گاو شیری ۵۰ رأسی فری استال ۳۱۵۶ متر مربع و پرورش گاو شیری مرسوم ۳۸۰۰ متر مربع می‌باشد.

راهنمای احداث و راه اندازی مزرعه پرورش گاو شیری
همانگونه که همگی مطلع هستیم از ابتدای خلقت بشر علی‌رغم افزایش مداوم جمعیت، منابع تامین‌کننده احتیاجات همواره ثابت بوده‌ و در طی سالیان، تنها راه‌ها و روشهای بهره‌برداری از این منابع تغییر کرده‌اند، یعنی در طی سالهای گذشته بشر با استفاده از روشهای نوین علمی اقدام به تجهیز و به تبع آن افزایش میزان بهره‌برداری از این منابع نموده‌است، که البته در پاره‌ای موارد به کارگیری برخی از این روشها به دلیل ناهمگونی با سیستم طبیعی و عدم تحقیقات کافی روی اثرات دراز مدت آنها پیش از استفاده وسیع، منجر به وارد آمدن خسارات غیر قابل جبرانی به اکوسیستمهای مناطق مورد اجرا گردیده‌است.
هزاران سال است که گاو، جزیی از زندگی کشاورزی انسان به شمار می‌آید. نزدیک به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح، بشر شیوه زندگی خود را تغییر داده و به اهلی کردن حیوانات پرداخت. چگونگی اهلی شدن گاو چندان مشخص نیست؛ اما با استناد به کتیبه ای که در یکی از معابد عراق به دست آمده، حدود چهار هزار و 500 سال پیش از میلاد مسیح، شخصی در حال دوشیدن شیر از گاو نشان داده شده است.
تا قبل از سدۀ هفدهم میلادی، پرورش گاو بر اساس نیاز خانواده به این حیوان بود؛ اما شروع حرفۀ گاوداری به صورت متمرکز به اوایل قرن 19 میلادی و ساخت اولین دستگاه شیردوشی در بریتانیا باز می‌گردد. به دنبال آن در سال 1903، «الکساندر گیلیز» استرالیایی، ماشین شیردوشی امروزی را ساخت
در حال حاضر، حدود یک میلیون و 600 هزار واحد دامداری زیر نظر اتحادیۀ دامداران ایران مشغول به فعالیت هستند که وظیفۀ تامین گوشت و شیر کشور را به عهده دارند.
بر اساس آمارهای اعلام شده توسط وزارت کشاورزی، در حال حاضر سه میلیون نفر در امور دامپروری کشور در قالب واحدهای صنعتی، سنتی، دامی کوچک و بزرگ و عشایری فعالیت دارند که ارزش سرمایۀ آنان در زیربخش دام و طیور بیش از 209 هزار میلیارد ریال می‌باشد که نشانگر اهمیت بسیار بالای صنعت دام و طیور در اقتصاد کشور است.
فری استال10 فری استال12
سبک فری استال
سبک فری استال

شرایط احداث و راه اندازی گاوداری شیری

زمین
مشخصات زمین مناسب جهت احداث
زمینی که جهت احداث ساختمانها و تأسیسات، توسط متقاضی و برابر ضوابط نظام دامپروری ارائه می‌شود، می‌تواند به یکی از شکلهای زیر باشد:
الف: زمینهای سنددار
ب: زمینهای استیجاری
ج: زمینهای فاقد سند(به شرط احراز مالکیت)
د: زمینهای مشاع
ح: زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه
و: زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون مواد 31 یا 32 قانون واگذاری زمینهای موات
زمینهای کشت علوفه
در خصوص صدور پروانه تأسیس دامداریهایی که در آنها نشخوارکنندگان یا اسب، پرورش داده و نگهداری می‌شوند، متقاضی جهت تأمین علوفه دامداری خود برابر ضوابط نظام دامپروری، باید دارای یکی از شرایط زیر باشد:
الف: مالک زمین کشت علوفه باشد.
ب: مستاجر زمین کشت علوفه باشد.(مدت اجاره حداقل 5 سال)
ج: متصرف بلامعارض زمین کشت علوفه بوده و آن را در اختیار داشته باشد.
د: مالک زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون ماده 31 قانون.
ه: با کشتکاران علوفه، قرارداد خرید علوفه تنظیم کرده باشد.
و: متقاضیان پرورش طیور صنعتی و بومی، که دارای زمین جهت کشت مواد اولیه خوراک طیور باشند، با توجه به میزان ارائه زمین، در صدور پروانه تأسیس، الویت نسبی دارند.
ضوابط فنی مورد نیاز برای زمین
الف- فواصل
حداقل فاصله محدوده تأسیسات دامداریها و کارخانجات با واحدهای مشابه و غیر مشابه و همچنین با شهر، شهرک و روستا(مناطق مسکونی)، جنگل، رودخانه، دریا و سایر عوارض طبیعی، حریم فرودگاه، جاده، راه آهن، خطوط اصلی انتقال نفت و گاز، شبکه‌های فشار قوی برق و واحدهای صنعتی(عوارض تأسیساتی)، براساس مفاد مندرج در جدول، فواصل تعیین می‌شود.
تبصره1: در مواقع اضطراری و یا ارائه دلایل مستدل، کمیسیون مرکزی مجاز است، نسبت به کاهش یا افزایش حداقل فواصل مذکور مندرج در جدول فوق الذکر، تصمیم لازم را اتخاذ کند.
تبصره2: در خصوص بعضی از انواع کارخانجات و واحدهای پرورش بعضی از حیوانات که در جدول فواصل نامی از آنها برده نشده است، براساس توضیحاتی که در فصول اختصاصی پرورش هر کدام از آنها ذکر شده اقدام می‌شود.
ب-عوارض جغرافیایی و اقلیمی
1- در حد امکان، محل تأسیسات باید به گونه ای انتخاب شود، که جهت وزش باد از سوی مناطق مسکونی به طرف دامداری باشد.
2- محل تأسیسات در مورد حیوانات پوستی غیر نشخوار کننده، به خصوص جوندگان، باید طوری احداث شود که از نظر عبور و مرور، سایر حیوانات و جوندگان وحشی به داخل تأسیسات جلوگیری به عمل آید.
3- محل تآسیسات نباید در مسیلهای شناخته شده، قرار گیرد.
مجوزها و نحوه دریافت آنها
انواع مجوزها
مجوزهایی که به عنوان اجازه اشتغال، برای فعالیتهای مختلف دامداری یا اداره کارخانجات و کارگاهها صادر می‌شود، به شرح ذیل است:
الف- موافقت اصولی
مجوزی است که، قبل از صدور پروانه تأسیس به متقاضیان فعالیتهای دامداری، مرغداری، کارخانه… در چهار چوب سیاستها و ضوابط نظام دامپروری صادر می‌گردد.
مدت اعتبار موافقت اصولی 6 ماه است و در موارد ضروری 6 ماه دیگر تمدید می‌گردد.
هنگام صدور موافقت اصولی یا پروانه تأسیس و بهره برداری بایستی هر یک از مجوزها به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
همچنین فروش و انتقال موافقت اصولی تحت هر شرایطی ممنوع است.
ب- پروانه تأسیس
مجوزی را که هر متقاضی برای احداث ساختمانها و تأسیسات هر نوع واحد دامداری، کارخانه یا کارگاه، که دارای ضوابط نظام باشد و باید دریافت نماید، پروانه تأسیس می‌گویند.
مدت اعتبار پروانه تأسیس 2 سال و با نظر کمیسیون صدور پروانه استان به مدت یک سال دیگر قابل تمدید است.
چنانچه پس از پایان تمدید اعتبار پروانه تأسیس عملیات احداث واحد به پایان نرسیده باشد، در صورت ارائه مدارک و دلایل مستند و موجه از طرف متقاضی پروانه تأسیس حداکثر برای مدت یک سال دیگر به صورت اضطراری قابل تمدید است.
صدور پروانه تأسیس بایستی به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
فروش و انتقال پروانه تأسیس به غیر، با کمتر از 50درصد پیشرفت فیزیکی ساختمانها و تأسیسات ممنوع است و منجر به ابطال پروانه می‌شود،و با پیشرفت فیزیکی بیش از 50 درصد، در صورت انتقال کلیه اراضی، امکانات، تسهیلات، تعهدات و اختیارات به طور یکجا و با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه استان، بلامانع است.
دارندگان پروانه تأسیس باید، به محض اتمام ساختمانها و تأسیسات و قبل از بهره برداری، مراتب را به طور ترتیبی به کمیسیون صدور پروانه استان اعلام نمایند.
الف-ضوابط صدور پروانه تاسیس واحدهای گاوشیری:
1-ظرفیت: ظرفیت گاوداری شیری جدیدالتاسیس، نباید از20 راس کمتر باشد و ظرفیتهای بیشتربه شرح زیر تعیین می‌شود.
– واحدهای کوچک به ظرفیت 20 الی 50راس گاومادر.
– واحدهای متوسط به ظرفیت 51 الی 150راس گاومادر.
– واحدهای بزرگ به ظرفیت 151 الی 300راس گاومادر.
– واحدهای خیلی بزرگ به ظرفیت بیش از300 راس گاومادر(حداکثر500راس)
2-زمین: حداقل زمین مورد نیاز جهت تاسیس واحدهای گاوداری شیری بر حسب میزانی که در ذیل نقشه‌های منضم به((نظام)) قید شده است، مشخص می‌گردد.
زمینهای زراعی مورد نیاز(خریدقطعی، واگذاری، اجاره حداقل 25ساله) جهت کشت نباتات علوفه ای به میزان یک هکتار برای 2 راس گاو اصیل، یک هکتار برای 4 راس گاوبومی است که بتواند حداقل 3/1کل نیاز مواد غذایی دام را تامین کند بقیه نیاز غذایی توسط دامدار و ازطریق مواد غذایی متراکم تامین می‌شود.
تبصره: درمناطق گیلان، مازندران، گرگان و گنبد، میزان زمین زراعی مورد نیاز می‌تواند تا مقدار 30 درصدکاهش پیدا کند.(به عنوان مثال 7/0هکتارجهت دو راس گاو اصیل).
3-نقشه و جایگاه: جهت نگهداری و پرورش گاوشیری نقشه‌های تیپ برای ظرفیتهای 10-20-30-50-75-100راس برای اقلیمهای سردسیر، گرمسیر و معتدل به شرح منظم به طراحی، پیش بینی و ترسیم شده است. مبانی محاسباتی نقشه‌های تهیه شده برحسب هر رأس گاو مولد تعیین گردیده و متوسط مساحت زیربنای مفید مورد نیاز برای یک رأس گاو مولد(مادر)، 6/15مترمربع مسقف و 5/19مترمربع غیر مسقف است، که براساس ترکیب گله و نیازهای جنبی، به طور تقریب، به شرح زیر می‌باشد.

تبصره1: ساختمان‌های جنبی گاوداری تا ظرفیت یکصد رأس گاو مولد مطابق معیارهای تعیین شده تهیه وطراحی می‌شود و از ظرفیت یکصد راس به بالا، به ازای هر یکصد راس ظرفیت گاو اضافی، مساحت زیر بنای مفید جایگاه مورد نیاز به شرح زیر قابل افزایش می‌باشد.
– داروخانه و بیمارستان 15درصد
– گوساله دانی و زایشگاه 50درصد
– دفتراداری و مدیریت و مسکونی 30درصد
– سالن انتظار، سالن شیردوش، گاوهای محل 50درصد
جمع آوری و سرد کردن شیر و موتورخانه
سایر ساختمانها باید طبق زیربنای مفید تعیین شود و به نسبت ظرفیت واحد گاوداری افزایش یابد.
تبصره2: باتوجه به عوامل جوی و شرایط اقلیمی موجوددرمناطق مختلف کشور،بنابه تشخیص کمیسیون صدورپروانه استان، می‌توان به جای سکون علوفه(غیرمسقف)ازانباریاهانگارعلوفه(مسقف)استفاده کرد.
تبصره3: درمناطق خیلی سرد، که آخور و راهرو تغذیه در زیر سقف قرار می‌گیرد، مساحت زیربنای غیر مفید نسبت به میزان تعیین شده تا20درصد قابل افزایش است(به تعریف زیربنای مفیدوغیرمفید رجوع شود)
4-فواصل: رعایت فواصل در خصوص تاسیسات گاوداری شیری، بر طبق جدول فواصل، منضم به((نظام))الزامی است.
ب-ضوابط صدور پروانه تاسیس واحدهای پرواربندی گوساله:
1-ظرفیت: ظرفیت هر واحد پرواربندی گوساله جدید التأسیس، نباید در هر دوره از50راس کمترواز1000راس بیشتر باشد.
تبصره: شرکتهای تعاونی تولید و کشت و صنعتهای واجد شرایط می‌توانند، متقاضی اخذ پروانه تاسیس پرواربندی گوساله، بیش از هزار راس در هر دوره باشند.
2-زمین:حداقل زمین مورد نیاز جهت تاسیس واحدهای پرواربندی گوساله بر حسب میزانی که در ذیل نقشه‌های منظم به((نظام))قید شده است، مشخص می‌شود.
زمینهای ارائه شده جهت کشت نباتات علوفه‌ای باید از انواع زمینهای آبی باشد و به میزانی تعیین گردد که بتواند حداقل 3/1 کل نیاز غذائی مورد نیاز دام را تأمین کند.
3-نقشه و جایگاه: جهت پرواربندی و پرورش گوساله، نقشه‌های تیپ برای ظرفیتهای 25-100و300راس در اقلیمهای سردسیر و گرمسیر به شرح منضم به کتای طراحی، پیش بینی و ترسیم شده است.
تبصره1:درواحدهای کمترازیکصدراس،احداث محل عملیات دامپزشکی ضروری نیست ودرظرفیتهای بالای 100راس به ازای هر100راس اضافه(علاوه برآنچه که دربالااشاره گردید)،10مترمربع مسقف ودوبرابرآن بهاربنددرنظرگرفته می‌شود.
تبصره2:جهت بارگیری وتخلیه گوساله بایدسکوی موردنیازپیش بینی شود.
تبصره3:باتوجه به عوامل جوی وشرایط اقلیمی درمناطق مختلف کشور،به تشخیص کمیسیون صدورپروانه استان،می توان یه جای سکوی علوفه(غیرمسقف)ازانبارعلوفه(مسقف)استفاده کرد.
4-فواصل: رعایت فواصل درخصوص تاسیسات پرواربندی گوساله،برطبق جدول فواصل منضم به((نظام))الزامی است.
تبصره1: تاسیسات موجودی که جهت صدورپروانه بهره برداری واحدهای فوق الذکربه کارخواهدرفت،بایدبه تائیدکمیسیون صدور پروانه استان رسیده باشدومبنای محاسبه ظرفیت چنین واحدهائی براساس آنچه که درقسمتهای ذکرشده است،می‌باشد.
تبصره2: گاوداریهای موجودی که به علت عدم امکان رعایت فاصله مشمول دریافت پروانه بهره برداری نوسازی یابهسازی نشوند،می توانندبرابرضوابط انتقال،پروانه تاسیس دریافت کنند.
تبصره3:تمدیدپروانه بهره برداری واحدهای گاوداری شیری بالای هزارراس،که قبلا”پروانه بهره برداری دریافت کرده اند، بلامانع است.
ج- پروانه بهره برداری
مجوزی را که متقاضیان پس از تأسیس واحد، در موعد مقرر و برابر ضوابط، دریافت می‌دارند، پروانه بهره برداری می‌نامند.
پس از اعلام خاتمه عملیات از سوی دارنده پروانه تأسیس، کمیسیون صدور پروانه استان، موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته زمینه بازدید مشترک کارشناسان دامپروری و دامپزشکی را از تأسیسات مربوط فراهم و در صورتی که عملیات ساختمانی و تأسیساتی مطابق با طرح باشد و مراتب مورد تائید کارشناسان مربوط قرار گیرد، حداکثر ظرف مدت یک هفته، پروانه بهره برداری صادر کند.
تبصره 1: در صورت ضرورت نوسازی واحد دامپروری در همان پلاک یا مرمت و بهسازی واحد یا توسعه، موضوع پس از طرح در کمیسیون استان و کسب نظر موافق کمیسیون، مراتب موافقت جهت انجام اموراداری، به صورت کتبی با تعیین زمان لازم حداکثر 6 ماه برای مرتب و بهسازی و 2 سال برای نوسازی یا توسعه واحد به متقاضی اعلام گردد.
تبصره 2: در موارد خاص، صدور کارت شناسایی یا شناسنامه دامداری به منظور تحقق زمانبندی شده نظام دامپروری برای واحدهای پرورش دام و طیور با تصویب کمیسیون مرکزی صدور پروانه بلامانع است.
در موقع صدور پروانه بهره برداری، پروانه تأسیس از متقاضی پس گرفته باطل و در پرونده نگهداری می‌شود.
در پروانه‌های صادره، نکات ذیل باید مشخص شود:
1- مشخصات واحد
باید وقوع، چگونگی بهره برداری،ظرفیت، مساحت زمین و مساحت زیربنا، در کلیه پروانه‌ها قید شود. در خصوص پروانه‌های دامداری، نژاد و تعداد دام موجود نیز، بر حسب مورد ذکر می‌گردد.
تبصره1: شیوه بهره برداری بر اساس جدولهای تنظیم شده در دستورالعمل تعیین شماره پروانه منضم به((نظام)) مشخص می‌شود.
تبصره2: در مورد واحدهای موجود، محاسبه ظرفیت، براساس مبانی ذکر شده در((نظام)) یا در ذیل نقشه‌های تیپ یا الگویی و بر پایه تأسیسات موجود آن واحد می‌باشد.

2- مدت اعتبار
مدت اعتبار پروانه و مجوزهای بهره برداری 5 سال و پس از سپری شدن مهلت اعتبار، در ذیل همان پروانه به مدت 5 سال دیگر قابل تمدید است.
تبصره1: تمدید واحدهائی که قبلاً پروانه دریافت داشته اند، بر روی فرمهای جدید با ذکر شماره و تاریخ پروانه قبلی صورت
می گیرد و در قسمت تمدید نوبت اول، مهر و امضاء خواهد شد.
چنانچه در پایان مهلت اعتبار پروانه، هیچ گونه ساختمانی احداث نشده یا رفع نواقص و تکمیل عملیات صورت نگرفته باشد و دارنده پروانه نتواند عذر موجهی ارائه نماید، پروانه مربوط پس از طرح در کمیسیون، لغو می‌شود و مراتب جهت قطع کلیه امتیازات به واحد زیربط اعلام می‌شود.
متقاضیان باید در خصوص صدور پروانه به تعهدات زیر عمل کنند:
1- احداث هر نوع تأسیسات و ساختمان اضافه بر طرح و نقشه مصوب، بدون جلب موافقت قبلی مرجع صادر کننده پروانه، از سوی متقاضی ممنوع است. همچنین، استفاده از ساختمانها و تأسیسات و تجهیزات به جز در موارد مربوط، توسعه، فروش و انتقال نیز، بدون کسب اجازه ممنوع می‌باشد، در این خصوص، از متقاضیان تعهدنامه اخذ خواهد شد.
2- چنانچه مالک زمین بعد از صدور پروانه با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه،واحد خود را به شرکت تبدیل کند، این تغییر نام پروانه،حتی قبل از احداث ساختمان دامداری یا کارخانه(در مدت تأسیس)، به نام شرکت، بلامانع است.
3-به شرط ارائه وکالتنامه رسمی 4 ساله غیرقابل عزل، از سوی سایر شرکاء تغییر نام پروانه به نام هریک از شرکاء نیز بلامانع خواهد بود.
4- کلیه مزایای ناشی از پروانه‌های صادره به صاحبان آنها تعلق دارد و انتقال آن به غیر ممنوع است.
5- دامداران، مجاز به پرورش و نگهداری دام، بیش از ظرفیت قید شده در پروانه نیستند.
6- دامدارن نباید با دریافت یک پروانه، نسبت به پرورش انواع دام، اقدام کنند.
و- مجوز بهداشتی
مجوزی است که سازمان دامپزشکی کشور به منظور رعایت مسائل بهداشتی و قرنطینه ای در بهره برداری از کارخانجات و کارگاههای موضوع این نظام که مجوز تأسیس آن را از وزارت صنایع یا دیگر دستگاهها صادر می‌نمایند،صادر می‌گردد.
مدارک مورد نیاز جهت دریافت مجوز
اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند نسبت به دریافت پروانه تأسیس و بهره برداری، دامداری یا کارخانه‌های مرتبط اقدام کنند، باید مدارک ذیل را ارائه نمایند:
الف- مدارک مربوط به زمین تأسیسات
1- در مورد اراضی دارای سند مالکیت: اصل اسناد مالکیت به همراه یک نسخه فتوکپی ازآنها.
2- در مورد اراضی استیجاری: اجاره نامه رسمی غیرقابل فسخ به مدت حداقل 20 سال، که بدین منظور تنظیم شده است.
تبصره: در مورد زمینهای اوقافی مدت و موضوع اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعیین می‌گردد.
3- در مورد اراضی فاقد سند مالکیت: مستند تصرف و احراز مالکیت، که به تائید مدیریت جهاد شهرستان یا اداره کل منابع طبیعی استان بنا به مورد رسیده باشد و همچنین، امضا وارائه تعهد رسمی و ثبتی مبنی بر اینکه پس از صدور پرانه در صورت اثبات صحت عدم مالکیت، پروانه صادره فوراً لغو می‌شود و متقاضی حق اعتراضی ندارد و باید خسارتهای وارده را نیز، جبران کند.
4- در مورد اراضی مشاع: گواهی لازم به نام خود، مبنی بر تعیین مساحت زمین، از مرجعی که توسط مدیریت جهاد شهرستان معرفی می‌شود، همچنین نقشه زمین مورد نظر، جهت ایجاد تأسیسات که به تائید و امضای کلیه مالکین زمین و در صورت عدم امکان دسترسی به کلیه مالکین، به تصدیق عده ای از مالکین آن رسیده باشد.
تبصره1: نظر به اینکه پروانه مورد نظر به نام متقاضی صادر می‌شود.باید افراد نام برده، طی استشهد اراضی مشاع(فرم شماره 5) متعهد شوند که پس از تقسیم و افراز ملک، زمین یاد شده در تصرف شخصی که پروانه به نام او صادر خواهد شد، باقی بماند. این فرم و نقشه مذکور باید به تصدیق شورای محل وقوع ملک، یا نزدیکترین شورای محل برسد.
تبصره2: در صورتی که زمین محل احداث تأسیسات، متعلق به چند نفر باشد، به شرطی پروانه به نام یکی از مالکین صادر می‌گردد که وکالتنامه رسمی غیرقابل عزل حداقل- به مدت 5 سال(فرم شماره 4) از سایر مالکین مبنی بر اجازه ایجاد تأسیسات و دریافت پروانه به نام خود ارائه نماید.
5- در مورد زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه: گواهی لازم مبنی بر مالکیت یا تصرف زمین و بلامعارض بودن آن، و همچنین تائیدیه حدود و مشخصات و مساحت زمین از مدیریت کشاورزی محل و نیز، نقشه تفکیکی اراضی محل که زمین مورد نظر جهت احداث تأسیسات در آن مشخص شده باشد.
6- در مورداراضی واگذاری از سوی سازمانهای کشاورزی یا سازمان جنگلها و مراتع: صورت مجلس واگذاری زمین و همچنین، نقشه و کروکی موردنظر جهت احداث تأسیسات.
ب- مدارک مربوط به زمین کشت علوفه
در مورد واحدهائی که برابر ضوابط نظام دامپروری احتیاج به ارائه اراضی کشت نباتات علوفه ای دارند:
1- گواهی از مدیریت کشاورزی محل، مبنی بر وجود مقدار کافی آب جهت کشت نباتات علوفه ای یا گواهی امور آب استان، مبنی بر بلامانع بودن حفر چاه و تأمین آب مورد نیاز کشت نباتات علوفه ای.
2- مدارک مالکیت زمین مورد نیاز، اجاره نامه رسمی غیر قابل فسخ با ارائه قرارداد رسمی و غیرقابل فسخ کشت علوفه به مدت حداقل 5 سال با کشتکاری که زمین ایشان از نظر میزان تولید علوفه و حدود و مشخصات آن به تائید مدیریت کشاورزی محل رسیده باشد.
بدیهی است، مجموع تعهدات کشتکار طرف قرارداد، نباید بیش از قابلیت تولید زمین وی باشد. زمان شروع اجاره یا قرارداد خرید علوفه از تاریخ پیش بینی شروع بهره برداری خواهد بود.
تبصره1: در مورد زمینهای اوقافی مدت اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعین می‌گردد.
تبصره2: در صورتی که محل زمین کشت نباتات علوفه ای در مجاورت محل تأسیسات دامداری نباشد، باید زمینی بدین منظور اختصاص داده شود تا از نظر فاصله اشکالی در حمل علوفه از محل کشت به محل دامداری به وجود نیاید. میزان این فاصله منوط به نظر کمیسیون استانی خواهد بود.
تبصره3: در صورتی که زمین نباتات علوفه ای در استان دیگری باشد، تائیدیه سازمانهای کشاورزی هر دو استان، الزامی است.
3- در مورد زمینهای سنددار، فتوکپی نقشه تفکیکی پلاک اصلی که پلاکهای فرعی در آن، مشخص و به تائید مدیریت جهاد شهرستان محل رسیده باشد. در مورد اراضی فاقد سند مالکیت، کروکی یا نقشه تقریبی که محل اراضی مورد نظر بر روی آن مشخص شده باشد و جهتهای چهارگانه آن با متراژ زمین و ابعاد محدوده، معین شده و به تائید شورای محل روستای وقوع ملک یا نزدیکترین شورا و مدیریت کشاورزی با حفظ مسئولیت متقاضی رسیده باشد.

طرح توسعه
در مرحله تأسیس اجازه توسعه داده نمی‌شود دارندگان پروانه بهره برداری،تنها در صورتی اجازه توسعه دارند، که علاوه بر رعایت کلیه شرایط لازم، توانایی مدیریت آنها جهت ظرفیتهای بالاتر مورد تائید کمیسیون صدور پروانه استان قرار گیرد. بدیهی است که توسعه هر واحد باید متناسب با سیاست‌ها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام وزارت جهاد باشد.
تبصره: بدیهی است که توسعه هر واحد حداکثر تا سقف ظرفیتهای مجاز با رعایت سیاستها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام می‌باشد.

تبدیل یا تغییر کاربری مجوز
تبدیل، اعم از اینکه بخواهد در نوع دام، نژاد یا شیوه بهره برداری صورت گیرد، با در نظر گرفتن اولویتهای منطقه ای، در چهار چوب سیاستهای وزارت جهادسازندگی، بلامانع است. در مورد تبدیل دامداری از یک نوع به نوع دیگر و نیز تبدیل نژاد یا نحوۀ بهره برداری در صورت داشتن کلیه شرایط لازم جهت فعالیت جدید، پروانه قبلی باطل و پروانه بهره برداری جدید صادر می‌شود.

جدول مساحت و زیربنای مورد نیاز جهت ایجاد واحد های دام و طیور صنعتی

برای سفارش خرید و یا استعلام قیمت هزینه نگارش طرح‌های توجیهی گاوداری و دامداری شیری و گوشتی صنعتی و نیمه صنعتی با نرم افزار کامفار، با 09354300400 تماس بگیرید.